ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ - 24 & 25 ΜΑΪΟΥ 2002

Αγαπητοί φίλοι συνεργάτες,

Με μεγάλη χαρά, η Π.Ο.Ε. - Ο.Τ.Α. αποδέχθηκε την πρόσκληση για παρέμβαση στο 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Δημοτικών Επιχειρήσεων.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αναγορεύεται, στις επίσημες διακηρύξεις των πολιτικών δυνάμεων ολόκληρου του πολιτικού φάσματος, ως ένα από τα βάθρα της δημοκρατίας. Η λειτουργία όμως ενός θεσμού, που χαρακτηρίζεται σαν στυλοβάτης της δημοκρατικής οργάνωσης της κοινωνίας, δεν μπορεί να ανταποκριθεί σ΄ ένα τέτοιο χαρακτηρισμό αν περιορίζεται ασφυκτικά στο πεδίο δράσης του με τον περιορισμό αρμοδιοτήτων και πόρων σε ένα στενό θεματολόγιο σε σχέση με την ευρύτητα των δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής.
Δεν είναι βέβαια λογικό να υποστηρίξει κανείς ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση μπορεί και πρέπει να τα κάνει όλα. Εκείνο που μπορεί να υποστηριχθεί όμως είναι, ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση θα πρέπει να έχει ένα σημαντικό ρόλο στην αναπτυξιακή προσπάθεια μιας κοινωνίας που ανήκει στην Ευρώπη. Και ο αναπτυξιακός αυτός ρόλος πρέπει να είναι ενταγμένος στο γενικότερο αναπτυξιακό σχεδιασμό, χωρίς διελκυστίνδα και μικρόψυχους ανταγωνισμούς μεταξύ κεντρικής και τοπικής εξουσίας.
Με τις παραδοχές αυτές και επισημαίνοντας ιδιαίτερα το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση , στην οποία είναι ενταγμένη η Ελλάδα, θεωρεί ως προνομιακό συνομιλητή και εταίρο της την αυτοδιοίκηση, όλων των βαθμίδων, γίνεται φανερός ο αναπτυξιακός ρόλος που καλούνται να παίξουν οι Ο.Τ.Α. και οι μεγάλες δυνατότητες που ανοίγονται για την παραπέρα διεύρυνση και κατοχύρωση του αντικειμένου τους. Από τον τρόπο της δράσης της Τ.Α βέβαια, σε συνδυασμό με την πολιτική βούληση της κεντρικής διοίκησης, εξαρτάται αν στην πρόκληση των καιρών θα ανταποκριθεί ή όχι, και αν ανταποκριθεί, το περιεχόμενο της πρωτοβουλίας της αν θα περιορισθεί στο τεχνοκρατικό επίπεδο μόνο ή θα συνδυασθεί με μια βαθύτερη πολιτική παρέμβαση.
Η σύσταση και λειτουργία λοιπόν Δημοτικών Επιχειρήσεων θα πρέπει να εξετάζεται, από άποψη σκοπιμότητας, κατά πόσον ανταποκρίνεται στην παραπάνω, κυρίαρχη σήμερα κατεύθυνση δράσης της Τ.Α., σε συνδυασμό βέβαια με την ιδεολογική πλατφόρμα της δράσης αυτής.
Το συνδικαλιστικό κίνημα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση θα πρέπει παράλληλα να τοποθετείται στις πρωτοβουλίες αυτές όχι με αποκλειστικό κριτήριο το είδος των εργασιακών σχέσεων αλλά, λαμβάνοντας υπόψη και το θέμα αυτό στη διάσταση που του αναλογεί, θα πρέπει να καθορίζει την τελική θέση του κατά περίπτωση και όχι με γενικές αποδοχές ή γενικούς αφορισμούς.

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ - ΑΡΧΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥΣ:

Η μεγάλη στροφή στο θεσμικό πλαίσιο προκειμένου να διευκολυνθεί η σύσταση και λειτουργία των Δημοτικών Επιχειρήσεων, λαμβάνει χώρα τη δεκαετία του 80. Μέχρι τότε βέβαια υπήρχε νομική ευχέρεια για επιχειρηματική δράση των Ο.Τ.Α. και είχαν συσταθεί και λειτουργούσαν τέτοιες επιχειρήσεις. Όμως από το 1980 η κεντρική εξουσία, μέσω της Βουλής, ενισχύει σημαντικά το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο, ενθαρρύνοντας την τοπική αυτοδιοίκηση στην ανάληψη επιχειρηματικής δραστηριότητας.

Τα βασικά νομοθετήματα προς την κατεύθυνση αυτή ήταν ο Ν. 1065/ 80 (Δ.Κ.Κ) και κυρίως ο Ν. 1416/84 ο οποίος έδωσε ραγδαία ώθηση στο θέμα των Δημοτικών Επιχειρήσεων με μια σειρά προωθημένων, για τα δεδομένα της εποχής εκείνης, διατάξεων όπως ήταν η δυνατότητα σύναψης προγραμματικών συμβάσεων.

Στο μεσοδιάστημα της ψήφισης των δύο παραπάνω νομοθετημάτων, μεσολάβησε η έκδοση μιας σειράς νόμων που αφορούσαν στην αυτοδιοίκηση, μεταξύ αυτών ο Ν. 1069/80 για την σύσταση Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης - Αποχέτευσης (Δ.Ε.Υ.Α) και ο Αναπτυξιακός Νόμος 1262/84 ο οποίος, καθορίζοντας τα κίνητρα ανάπτυξης των επενδύσεων, έδινε σαφές προβάδισμα στην επιχειρηματική δραστηριότητα της Τ.Α. σε σχέση με αυτήν της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, αφού προέβλεπε αυξημένο ποσοστό κρατικής χρηματοδότησης στην πρώτη κατηγορία σε σχέση με τη δεύτερη.

Ποιο όμως ήταν το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα όλης αυτής της νομοθετικής προσπάθειας ;

Οι πρωταγωνιστές των αλλαγών αυτών συνόδευσαν τις πρωτοβουλίες τους με την εξής φιλοσοφία :

"Μέσα στα πλαίσια του προγραμματισμού, οι επιχειρήσεις των Ο.Τ.Α., εκτός των σημαντικών οικονομικών ωφελειών, εκμεταλλευόμενες τη σύγχρονη Τεχνολογία, τους φυσικούς πόρους, το πολιτιστικό και επιστημονικό δυναμικό, μπορούν να προάγουν το πολιτιστικό και βιοτικό επίπεδο των κατοίκων. Το αποτέλεσμα αυτό, μπορεί να είναι και καλύτερο σε περιπτώσεις, όπου για τη σύσταση επιχειρήσεων συνεργάζονται οι Ο.Τ.Α. μεταξύ τους ή οι Ο.Τ.Α. με το Δημόσιο, τον ιδιωτικό τομέα ή τους συνεταιρισμούς (στο πλαίσιο των προγραμματικών συμφωνιών και συμβάσεων).

Επίσης οι στόχοι και τα αποτελέσματα, που μπορούν να εξασφαλίσουν οι Ο.Τ.Α., ασκώντας επιχειρηματικές δραστηριότητες είναι:

• Η προστασία του περιβάλλοντος μια και η Τ.Α. είναι και πρέπει να είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη σε περιβαλλοντικά θέματα.
• Η προσφορά και εξασφάλιση νέων θέσεων εργασίας, συγκράτηση του πληθυσμού σε περιοχές που πλήττονται από μετανάστευση, τόνωση της υπαίθρου.
• Η δημιουργία επιχειρήσεων σε χώρους, που η ιδιωτική πρωτοβουλία αγνοεί, ηθελημένα ή αθέλητα και έναυσμα για τη δημιουργία παρόμοιων επενδύσεων για τόνωση της τοπικής οικονομίας.
• Η επανεπένδυση του πλεονάσματος στον τόπο παραγωγής και η αξιοποίησή του σε παραγωγικές και κοινωνικές δραστηριότητες.
• Η προβολή νέων πρότυπων κατανάλωσης και η προώθηση κοινωνικών και πολιτιστικών αξιών.
• Η διεύρυνση του προγραμματισμένου τομέα της οικονομίας και παράλληλα η δημιουργία επιχειρήσεων μικρομεσαίας κλίμακας, με την οποία εμποδίζεται η ανάπτυξη ολιγοπωλιακών καταστάσεων.
• Η ανάπτυξη συναγωνιστικών και όχι ανταγωνιστικών σχέσεων ανάμεσα σε επιχειρήσεις που αποτελούν κοινές οικονομικές μονάδες.
• Η ανάπτυξη της συνεταιριστικής και αυτοδιαχειριστικής αντίληψης των εργαζομένων, κυρίως μέσω δήμο-συνεταιριστικών επιχειρήσεων.
• Ακόμα, η ίδρυση αμιγών ή μικτών εμπορικών επιχειρήσεων, οι οποίες προσφέροντας είδη ποιότητας σε λογικές τιμές, αναμένεται να προστατεύσουν το συμφέρον του δημότη καταναλωτή".

Σύμφωνα επίσης με τους πρωταγωνιστές των εξελίξεων αυτών οι τέτοιες επιχειρηματικές δραστηριότητες των Ο.Τ.Α. μπορούσαν να προσανατολιστούν στους εξής τομείς :
α. Αγροτικό τομέα (φυτική παραγωγή - κτηνοτροφία -δάση - αλιεία)
β. Ορυκτό πλούτο
γ. Ενέργεια
δ. Μεταποίηση (επεξεργασία φρούτων - λαχανικών - κρέατος - γάλακτος - ψαριών - μελιού.).
ε. Κατασκευές - κατοικία
στ. Συγκοινωνίες
ζ. Εμπόριο
η. Τουρισμό, Πολιτιστικές λειτουργίες (Ιαματικές πηγές).

Από τα παραπάνω συμπεραίνεται ότι η σύσταση Δημοτικών Επιχειρήσεων προωθήθηκε γενικά από την κεντρική εξουσία έχοντας σαν στόχο, μεταξύ των άλλων, την προσδοκία προσπορισμού εσόδων στους Ο.Τ.Α. στην προσπάθεια κάλυψης μέρους του οικονομικού ανοίγματος μεταξύ θεσμοθετημένων αρμοδιοτήτων και διατειθέμενων αντίστοιχων πόρων.
Ειδικότερα στη διάρκεια της πρώτης κυβερνητικής θητείας του ΠΑ.ΣΟ.Κ., η πλημμυρίδα των προωθηθέντων νέων θεσμικών διατάξεων εντάχθηκε στην εξυπηρέτηση του στόχου του κοινωνικού μετασχηματισμού και της αυτοδύναμης και αποκεντρωμένης ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΧΡΙ ΤΩΡΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ:

Η εξυπηρέτηση λοιπόν των στόχων που είχαν τεθεί με το εγχείρημα των Δημοτικών Επιχειρήσεων, προϋπέθετε το άνοιγμα των Ο.Τ.Α. σε νέες αναπτυξιακές δραστηριότητες, πέραν των μέχρι τότε αρμοδιοτήτων της αυτοδιοίκησης, ώστε με τη σύσταση νέων και κυρίως οικονομικά εύρωστων επιχειρηματικών μονάδων, να παρέμβει η Τοπική Αυτοδιοίκηση στη διαδικασία της ανάπτυξης, επηρεάζοντας το αναπτυξιακό μοντέλο προς τους δικούς της στόχους και αρχές. Αντ΄ αυτού όμως παρατηρήθηκε κυρίως το φαινόμενο της περιστροφής της Τοπικής Αυτοδιοίκησης περί τον εαυτό της, με την αξιοποίηση του θεσμού κατά πρώτο λόγο, για την κάλυψη συμβατικών αρμοδιοτήτων, όπως π.χ ύδρευση, αποχέτευση, πολιτισμός.
Βέβαια η σύσταση Δημοτικών Επιχειρήσεων για την κάλυψη τέτοιων αρμοδιοτήτων έλυνε μια σειρά από ζητήματα, ξεπερνώντας κυρίως τους γραφειοκρατικούς περιορισμούς που βάζει η λειτουργία των Ο.Τ.Α. μέσω του δημόσιου λογιστικού, όμως οι αρμοδιότητες αυτές είναι κοινωνικού χαρακτήρα, δεν προσπορίζουν στους Ο.Τ.Α. οικονομικά οφέλη, απεναντίας μάλιστα επιβαρύνουν και βέβαια κάθε άλλο παρά μπορούν να καλυφθούν από τον τίτλο της "επιχείρησης".

Συνεπώς αποτελεί γενικότερη διαπίστωση ότι οι αιρετοί της Τ.Α , πέραν της σύστασης Δημοτικών Επιχειρήσεων για νέες πράγματι επιχειρηματικές δραστηριότητες προχώρησαν κυρίως στη σύσταση Δημοτικών Επιχειρήσεων προσπαθώντας να ασκήσουν μέσα από αυτές συμβατικές αρμοδιότητες των Ο.Τ.Α., αγνοώντας την τύχη του προσωπικού που προσλαμβάνουν αφού στην πλειοψηφία τους οι Δημοτικές Επιχειρήσεις στερούνται Κανονισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας Προσωπικού με ένταξη σε οργανικές θέσεις Αορίστου Χρόνου του προσωπικού που υπηρετεί σ' αυτές.
Γιατί οι αιρετοί στην πλειονότητα τους, προχώρησαν σε τέτοιες επιλογές και στην ουσία διαστρέβλωσαν το αρχικό πνεύμα των στόχων των Δημοτικών Επιχειρήσεων;

α. ΠΡΩΤΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ: ( Από την πλευρά των Δημάρχων):
Μα γιατί έτσι εξασφάλιζαν μεγαλύτερη ευελιξία σε σχέση με τις δημοτικές υπηρεσίες και τα Ν.Π.Δ.Δ. (ευχέρεια και ταχύτητα χωρίς δεσμευτικά κριτήρια στις προσλήψεις προσωπικού , στις προμήθειες, στις αναθέσεις έργων, εργασιών κ.λ.π, στη δυνατότητα σύναψης συμβάσεων με προσωπικό ειδικών κατηγοριών και αυξημένων προσόντων μετά από ελεύθερη διαπραγμάτευση των αμοιβών του κ.λ.π)και δεύτερον εξασφάλιζαν περισσότερες δυνατότητες ένταξης των πρωτοβουλιών τους σε χρηματοδοτικά προγράμματα.

β. ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Μα για να μπορέσουν ακριβώς να αποφύγουν στην πράξη, τις προβλέψεις του νόμου και ουσιαστικά να κάνουν τις επιλογές που επιθυμούν πέρα και πάνω από νομικούς περιορισμούς.

γ. ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Συνδυασμός των δύο προηγούμενων.
Στην πράξη μάλλον βρισκόμαστε στην γ' απάντηση και αν αυτή πλησιάζει τις άλλες δύο , πλησιάζει περισσότερο προς τη ΔΕΥΤΕΡΗ, ειδικότερα δε στο θέμα πρόσληψης προσωπικού όπου οι αιρετοί εφάρμοσαν στις περισσότερες περιπτώσεις μια ρουσφετολογική πολιτική παλαιοκομματικού τύπου.
Η ορθότητα δε του συμπεράσματος αυτού φαίνεται και από τον περιορισμό της επιθυμίας σύστασης Δημοτικών Επιχειρήσεων μετά την εφαρμογή του Ν. 2527/97 με τον οποίο επεκτείνονται οι περισσότερες ρυθμίσεις του Ν. 2190/94 (νόμου Πεπονή) και στις Δημοτικές Επιχειρήσεις

Ανεξαρτήτως τώρα, των παραπάνω προθέσεων των αιρετών, υπάρχουν διαφορές στην άσκηση μιας αρμοδιότητας από τις δημοτικές υπηρεσίες σε σχέση με τις Δημοτικές Επιχειρήσεις;

Οι δυνατότητες, πράγματι μεγαλύτερης ευελιξίας των Δημοτικών Επιχειρήσεων σε σχέση με τις υπηρεσίες των Ο.Τ.Α. τους δίνουν την ευκαιρία να μπουν στον ανταγωνισμό της ελεύθερης αγοράς χωρίς τα γραφειοκρατικά εμπόδια που βάζει η λειτουργία του δημοσίου και οι διατάξεις που τη διέπουν. Και αυτό βέβαια είναι απαραίτητο για την άσκηση δραστηριοτήτων που δεν είναι μονοπωλιακές των Ο.Τ.Α., όπως π.χ. ύδρευση - αποχέτευση, αλλά έχουν να αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό του ιδιωτικού τομέα, π.χ. κατασκευαστικές επιχειρήσεις, και αυτό το τελευταίο οπωσδήποτε υπό την αίρεση ότι η πολιτική βούληση που θα καθοδηγεί την λειτουργία τέτοιων επιχειρήσεων δεν θα τις ξεκόβει από την προϋπόθεση της οικονομικής αυτοδυναμίας τους .
Εκτός από τα παραπάνω όμως , ακόμα και για δραστηριότητες των Ο.Τ.Α. που δεν έχουν να κάνουν κατά κύριο λόγο με τον ανταγωνισμό της ελεύθερης αγοράς, η διεκπεραίωσή τους μέσα από την σύσταση και λειτουργία Δ.Ε., λύνει ευκολότερα μια σειρά από Τεχνικά προβλήματα λόγω της δυσκαμψίας του δημόσιου λογιστικού συστήματος.
Ποιά είναι τα πλέον χαρακτηριστικά στοιχεία των Δημοτικών Επιχειρήσεων;
Σε τελική ανάλυση, όπως η εμπειρία έδειξε, οι Δημοτικές Επιχειρήσεις είναι αποκεντρωμένα όργανα άσκησης τοπικής εξουσίας που διατηρούν το δημόσιο και κοινωνικό χαρακτήρα τους, αφού η πολιτική που χαράζουν εξαρτάται από τη βούληση του Δημοτικού Συμβουλίου το οποίο ορίζει και το Διοικητικό τους Συμβούλιο. Έχουν δε σε σχέση με τους Ο.Τ.Α. στους οποίους ανήκουν ένα μεγάλο πλεονέκτημα αλλά παράλληλα κρύβουν και ένα μεγάλο κίνδυνο.
Το πλεονέκτημα έγκειται στο γεγονός ότι το Διοικητικό τους Συμβούλιο, όντας απελευθερωμένο από αρκετούς περιορισμούς που βάζει η λειτουργία του δημοσίου, μπορεί να φτάσει στην επίτευξη των στόχων του σαφώς γρηγορότερα και με καλλίτερα αποτελέσματα, απ΄ ότι οι ίδιοι οι Ο.Τ.Α., αρκεί να έχει τις ικανότητες, τη βούληση και το όραμα

Ο κίνδυνος αντίστοιχα έγκειται στο γεγονός ότι αν το Διοικητικό τους Συμβούλιο και κατ΄ επέκταση το Δημοτικό Συμβούλιο βέβαια, στερείται του οράματος που η συγκεκριμένη δραστηριότητα προϋποθέτει και περιορίζεται σε μια καθαρά διαχειριστική διαδικασία και μάλιστα παλαιοκομματικού τύπου, με αλόγιστη πολιτική διορισμών (αυτό βέβαια ίσχυε κυρίως πριν την επέκταση του νόμου Πεπονή και στις Δημοτικές Επιχειρήσεις), αδιαφανών προμηθειών κ.λ.π. τότε, αφού δεν υπάρχουν φραγμοί που το δημόσιο βάζει με τη λειτουργία του, οι πιθανότητες διάλυσης πολλαπλασιάζονται με φόρτωμα των συνεπειών στο Δήμο.

Επειδή δε η παραπάνω δεύτερη παράμετρος αποτελεί συνήθη διαπίστωση, αφού στην πατρίδα μας η επιδίωξη κατάκτησης της όποιας εξουσίας συνοδεύεται συνήθως όχι από αναπτυξιακά οράματα, όσον κυρίως από την επιθυμία διαχείρισής της, ενώ οι έννοιες της αντικειμενικότητας της ισότητας , της διαφάνειας κ.λ.π. όσον αφορά στη λειτουργία του δημοσίου , αποτελούν μόνον προεκλογικές εξαγγελίες που ξεχνιούνται την επόμενη των εκλογών και αφού παρακάμπτονται με διάφορους τρόπους τα κριτήρια που έχουν θεσμοθετηθεί για το δημόσιο, πόσο μάλλον για τις Δημοτικές Επιχειρήσεις όπου τα πάντα είναι πιο ελαστικά, δεν μπορεί το συνδικαλιστικό κίνημα των εργαζομένων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση να μην ανησυχεί έντονα με την μη προσεκτική και όχι επαρκώς μελετημένη σύσταση Δημοτικών Επιχειρήσεων από τους Ο.Τ.Α. και μάλιστα εκεί όπου οι συγκεκριμένες δραστηριότητες άνετα μπορούν να καλυφθούν από την υπάρχουσα οργανωτική δομή των Ο.Τ.Α.

Ποια χαρακτηριστικά στοιχεία των Δημοτικών Επιχειρήσεων προβληματίζουν το συνδικαλιστικό κίνημα;

Ο προβληματισμός του συνδικαλιστικού κινήματος των εργαζομένων στους Ο.Τ.Α., πέραν των παραπάνω επεκτείνεται και στο είδος των εργασιακών σχέσεων που στις Δημοτικές Επιχειρήσεις είναι ιδιωτικού δικαίου χωρίς τακτικές οργανικές θέσεις αορίστου χρόνου, αφού στην πλειοψηφία τους οι Δημοτικές Επιχειρήσεις στερούνται κανονισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας Προσωπικού, αλλά και στα επίπεδα των αμοιβών των εργαζομένων στο Δ.Ε που στις περισσότερες περιπτώσεις είναι πολύ χαμηλά, και στο γεγονός ότι το συνδικαλιστικό κίνημα πολυδιασπάται με αποτέλεσμα τον περιορισμό της αποτελεσματικότητας στη δράση του.
Επίσης το συνδικαλιστικό κίνημα ανησυχεί και για την αιμορραγία των ασφαλιστικών - συνταξιοδοτικών Ταμείων των εργαζομένων, αφού οι εισφορές των εργαζομένων στις Δημοτικές Επιχειρήσεις κατευθύνονται προς το Ι.Κ.Α. αντί του Τ.Α.Δ.Κ.Υ. και του Τ.Υ.Δ.Κ.Υ. που θα κατευθύνονταν φυσιολογικά , αν οι εργαζόμενοι αυτοί είχαν εργοδότη το Δήμο.
Και βέβαια πέραν των παραπάνω ανησυχιών το συνδικαλιστικό κίνημα δικαιολογημένα ανησυχεί για τον μέσα από την δημιουργία Δημοτικών Επιχειρήσεων αυξημένο κίνδυνο ανάθεσης παραπέρα των αρμοδιοτήτων αυτών σε ιδιώτες. Στο σημείο όμως αυτό θα ήταν σκόπιμο να επισημανθεί ότι το σ.κ δεν πρέπει να αντιπαλέψει τις ιδιωτικοποιήσεις, περιοριζόμενο μόνον στον φραστικό αφορισμό τους και στην αγωνιστική αντίδραση του. Όσο το σ.κ δεν κατανοεί και δεν βάζει στους άξονες δράσης του την κατεύθυνση για υπεύθυνη και κοπιαστική συμβολή των εργαζομένων στην προσπάθεια βελτίωσης των παρεχόμενων υπηρεσιών από τους Ο.Τ.Α. και γενικότερα το δημόσιο, τόσο θα συμβάλλουμε στη διατήρηση της κατασυκοφάντησης και της αφερεγγυότητας του δημόσιου τομέα της οικονομίας, αλλά και θα αποδυναμώνουμε την πολιτική συμμαχιών στο χώρο μας, ενώ ταυτόχρονα θα υποχωρεί και η αξιοπιστία μας στον κόσμο, στον οποίο απευθυνόμαστε και στη συμπαράσταση του οποίου ελπίζουμε προκειμένου να προχωρήσουμε στην ικανοποίηση των διεκδικήσεών μας με αυξημένες πιθανότητες επιτυχίας.
Συνεπώς το συνδικαλιστικό κίνημα και οι εργαζόμενοι στο δημόσιο και τους Ο.Τ.Α., που σε καμία περίπτωση βεβαία δεν εξυπηρετούνται από την εφαρμογή μιας πολιτικής ιδιωτικοποιήσεων, οφείλουν στον αγώνα τους να δώσουν διττή διάσταση :

• Σθεναρή αντίσταση στις επιχειρούμενες ιδιωτικοποιήσεις.
• Παράλληλη ενεργή συμμετοχή στη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών στο κοινωνικό σύνολο.

Όμως πέρα απ' όλα αυτά, υπάρχουν σήμερα για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, ιδιαίτερα κεντρικά πολιτικά ζητήματα, για τα οποία πρέπει να τοποθετηθεί, επιβεβαιώνοντας τους στόχους της. Εξακολουθεί η Τοπική Αυτοδιοίκηση να διατηρεί τον κοινωνικό της χαρακτήρα, κάτι που ιδιαίτερα την διέκρινε στις διεκδικήσεις και την όλη πορεία της, ή επιθυμεί να αποτελέσει το ενδιάμεσο στάδιο στη μεταφορά αυτών των αρμοδιοτήτων, από την Κεντρική Διοίκηση στους ιδιώτες;

Είναι άραγε οι κοινωνικού χαρακτήρα υπηρεσίες, εμπορεύσιμο προϊόν, ή είναι υπηρεσίες που έχει υποχρέωση να προσφέρει η Τοπική Αυτοδιοίκηση με το μικρότερο δυνατό κόστος και στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό βελτιωμένες;

Μπορεί κανείς να αποδεχθεί, ότι η εκχώρηση αρμοδιοτήτων από το κράτος στη Τοπική Αυτοδιοίκηση, έγινε για να παίξει η Τοπική Αυτοδιοίκηση τον ρόλο του διεκπεραιωτή προς τους ιδιώτες, ή αντίθετα, για να διαχειριστεί αυτή η ίδια, ως έχει δικαίωμα, όλες τις τοπικές υποθέσεις;

Πιστεύουμε, ότι ο κοινωνικός χαρακτήρας είναι αυτό που πρέπει να χαρακτηρίζει την Τοπική Αυτοδιοίκηση, ένα θεσμό βαθιά λαϊκό και δημοκρατικό. Γι' αυτό φαινόμενα και αντιλήψεις που εμφανίζονται τελευταία, βάζουν ένα βαθιά πολιτικό και ιδεολογικό ζήτημα για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, στο οποίο πρέπει να υπάρξει απάντηση, μέσα από τα κορυφαία συλλογικά όργανα της Αυτοδιοίκησης, αφού προϋπάρξει διάλογος με την ίδια τη κοινωνία, κάτι που κύρια πρέπει να χαρακτηρίζει την Τοπική Αυτοδιοίκηση. ΄Έτσι να επιβεβαιωθεί αυτός ο συμμετοχικός χαρακτήρας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Αυτές οι απόψεις βέβαια, δεν αποτελούν εμπόδιο στην ανάπτυξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων των ΟΤΑ, όπως αυτές έχουν προσδιοριστεί και από τον 1416/84. Οι ίδιοι Δήμοι όμως έκαναν κακή χρήση αυτής της δυνατότητας, με αποτέλεσμα, αντί να χρησιμοποιήσουν το θεσμό αυτό των δημοτικών επιχειρήσεων, για την ανάπτυξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας σε τομείς που προσφέρονταν για τούτο και που θα συνέβαλαν στην τοπική ανάπτυξη, κάτι που θα απέφερε και οικονομικά αποτελέσματα προς όφελος των πολιτών, κατέληξαν στη δημιουργία προβληματικών δημοτικών επιχειρήσεων, των οποίων τις ζημιές καλούνται να καλύψουν οι προϋπολογισμοί των Δήμων, δηλαδή οι δημότες.

Και έτσι βλέπουμε σήμερα το φαινόμενο μετά τον Καποδίστρια, πέρα από τους χίλιους Δήμους να έχουμε και δύο χιλιάδες δημοτικές επιχειρήσεις, πολυδιάσπαση πάλι της διοικητικής ιεραρχίας στο χώρο της Αυτοδιοίκησης αλλά και τόσες άλλες χιλιάδες Ν.Π.Δ.Δ.

Ενδεικτικό της φθίνουσας πορείας που διαγράφει ο θεσμός είναι το γεγονός ότι αν οι μισές απ' αυτές είχαν κριθεί από προηγούμενη έρευνα του Υπουργείου Εσωτερικών ΖΗΜΙΟΓΟΝΕΣ, μόνο το 28% έχουν κηρυχθεί ΑΝΕΝΕΡΓΕΣ, χωρίς όμως να έχουν εκκαθαριστεί, ενώ κάθε χρόνο ιδρύονται νέες ΔΙΧΩΣ ΣΑΦΕΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ και ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ.

Από 1.100 που είχαν καταμετρηθεί το 1999 - 2000 έχουν αυξηθεί σήμερα στις 2.000 περίπου, ενώ μεγαλύτερη είναι και η ποσοστιαία αύξηση του προσωπικού τους.

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ως δεξαμενές εξυπηρέτησης πελατειακών σχέσεων, επειδή οι προσλήψεις γίνονται χωρίς έλεγχο.

Επακόλουθο όλων αυτών των γεγονότων είναι οι επιχειρήσεις που θα κριθούν ως επιζήμιες θα κλείσουν, ενώ ερωτηματικά συνοδεύουν τον τρόπο εκκαθάρισης και ρύθμισης των χρεών, αλλά και την κοινωνική αναταραχή που θα δημιουργηθεί.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ:

Συμπυκνώνοντας τα παραπάνω θα μπορούσαν να γίνουν οι εξής προτάσεις:
1. Καταγραφή των Δημοτικών Επιχειρήσεων, αλλά και του προσωπικού τους, όπου μέσα απ' αυτή τη διαδικασία θα καταφανεί το μέγεθός του προβλήματος.

2. Εκσυγχρονισμός του δημόσιου λογιστικού συστήματος, ώστε να προσαρμοσθεί στις σημερινές ανάγκες λειτουργίας των Ο.Τ.Α. και του δημόσιου γενικότερα, κάνοντας πιο ευέλικτες τις υπηρεσίες τους. Υπάρχουν διατάξεις, που "τύποις" μόνο τηρούνται χωρίς να γίνεται ο ουσιαστικός έλεγχος, που ο νομοθέτης ήθελε να επιβάλει.
Αποτέλεσμα: Μια ακόμα καθυστέρηση χωρίς ουσιαστικό αντίκρυσμα.

3. Χαρακτηρισμός των αμιγών Δημοτικών Επιχειρήσεων, οι οποίες ασκούν συμβατικές αρμοδιότητες των Ο.Τ.Α., ως Ο.Τ.Α. και υπαγωγή του προσωπικού τους σε τακτικές οργανικές θέσεις αυτών και υπαγωγή στο Γ' μέρος του Ν. 1181/81.
Ο χαρακτηρισμός αφορά τις Δημοτικές Επιχειρήσεις με συμβατικό αντικείμενο των Ο.Τ.Α., τέτοιες Δημοτικές Επιχειρήσεις είναι, οι επιχειρήσεις Ύδρευσης - Αποχέτευσης, Πολιτισμού, Αθλητισμού κ.λ.π.
Είναι αυτονόητη βέβαια, περισσότερο απ΄ όλες τις άλλες περιπτώσεις η επιστροφή, στις δημοτικές υπηρεσίες, Δημοτικές Επιχειρήσεις με αντικείμενο καθαριότητας, πρασίνου κ.λ.π. που ανήκουν στις πρωταρχικές αρμοδιότητες των Ο.Τ.Α.
Κατοχύρωση των εργαζομένων που έχουν προσληφθεί μέσω Δημοτικών Επιχειρήσεων και απασχολούνται πάνω από πέντε (5) χρόνια σε οργανωμένες υπηρεσίες των Ο.Τ.Α.
Παράλληλα η επιχείρηση να διαλύεται.

4. Διατήρηση του θεσμού των Δημοτικών Επιχειρήσεων μόνον για δραστηριότητες καθαρά επιχειρηματικού χαρακτήρα .

Στην περίπτωση αυτή θα μπορούσαν ν΄ ανήκουν Δημοτικές Επιχειρήσεις με αντικείμενο κατασκευαστικό, αναπτυξιακό, τουρισμού, λειτουργίας αναψυκτηρίων, λειτουργίας λατομείων κ.λ.π.
Με νομοθετική ρύθμιση, αυστηρά θα απαγορεύεται η χρηματοδότηση τέτοιων Δημοτικών Επιχειρήσεων από τους προϋπολογισμούς των οικείων Ο.Τ.Α. και η δράση τους θα γίνεται με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια σε μια προσπάθεια απόκτησης εσόδων από την Τοπική Αυτοδιοίκηση και σε ανταγωνισμό με τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας.
Η αποτυχία κάπου ενός τέτοιου εγχειρήματος θα συνεπάγεται το κλείσιμο της δραστηριότητας και σε καμιά περίπτωση δεν θα καλείται ο οικείος Ο.Τ.Α. να καλύψει το ύψος της οικονομικής αποτυχίας, διατηρώντας μια προβληματική επιχείρηση.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Η αφαίρεση της δυνατότητας επιχειρηματικής δράσης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στους τομείς αυτούς θα έλυνε βέβαια τον "πονοκέφαλο" των Δημοτικών Επιχειρήσεων, για το σ.κ, θα δημιουργούσε όμως και ανεπιθύμητες παρενέργειες :

α. Θα περιόριζε τις αρμοδιότητες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης υπέρ της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, δεδομένου ότι τέτοιες δράσεις δεν μπορούν ν΄ ασκηθούν αποτελεσματικά με τις διαδικασίες του δημοσίου, σ΄ ένα έντονα ανταγωνιστικό περιβάλλον.

β. Στερείται η Τοπική Αυτοδιοίκηση δυνατότητας προσπορισμού πόρων , σε περίπτωση βέβαια που διαχειριστεί σωστά και αποτελεσματικά μια τέτοια επιχειρηματική δραστηριότητα.

5. Η δυνατότητα άμεσης ένταξης στην Π.Ο.Ε.-Ο.Τ.Α. των εργαζομένων στις αμιγείς Δημοτικές Επιχειρήσεις που κατέχουν τακτικές οργανικές θέσεις αορίστου χρόνου.

Μια τέτοια ρύθμιση θα εξασφάλιζε :

α. Ενιαία δράση των εργαζομένων στο χώρο της αυτοδιοίκησης χωρίς την πολυδιάσπαση που υπάρχει σήμερα, τουλάχιστον όσον αφορά στις Δημοτικές Επιχειρήσεις., και η οποία οδηγεί σε περιορισμό επιτυχίας των κινητοποιήσεών μας (π.χ. συμμετοχή στην ΑΠΕΡΓΙΑ των δημοτικών υπαλλήλων, αλλά ταυτόχρονα λειτουργία υπηρεσιών που εκτελούνται μέσα από Δημοτικές Επιχειρήσεις). Σήμερα άλλωστε τα περισσότερα πρωτοβάθμια σωματεία καλύπτουν τους εργαζόμενους Ιδιωτικού Δικαίου Ορισμένου Χρόνου (εποχιακούς κ.λ.π).
β. Την κατοχύρωση των εργαζομένων που απασχολούνται στις Δημοτικές Επιχειρήσεις.

γ. Ίδιες αμοιβές στους εργαζόμενους στις Δημοτικές Επιχειρήσεις. με αυτές των εργαζόμενων Ιδιωτικού Δικαίου Αορίστου Χρόνου των Ο.Τ.Α., αφού θα γίνεται και στις Δημοτικές Επιχειρήσεις εφαρμογή των Σ.Σ.Ε. που θα υπογράφει η Π.Ο.Ε.- Ο.Τ.Α.

6. Εξέταση δυνατότητας ασφάλισης στο Τ.Α.Δ.Κ.Υ. και στο Τ.Υ.Δ.Κ.Υ. των εργαζομένων με τακτικές οργανικές θέσεις αορίστου χρόνου στις αμιγείς Δημοτικές Επιχειρήσεις.
Είναι αυτονόητο το μέγεθος της ενίσχυσης των Ταμείων μας στο βαθμό που γινόταν άμεσα δυνατή μια τέτοια ρύθμιση, ανεξαρτήτως της όποιας κατάληξης ενσωμάτωσης Δημοτικών Επιχειρήσεων στους Ο.Τ.Α.

Αγαπητοί φίλοι,

Καταθέτοντας τις απόψεις μας και τον προβληματισμό μας για την λειτουργία των Δημοτικών Επιχειρήσεων στον 21ο αιώνα, πιστεύουμε ότι την επόμενη φορά θα συζητάμε για την καλύτερη οργάνωση της επιχειρηματικής δραστηριότητας των Ο.Τ.Α.