Κυρία Υπουργέ, Κύριε Υπουργέ, Κυρίες και Κύριοι,

Κατ' αρχήν θέλουμε να εκφράσουμε τις ευχαριστίες μας για την πρόσκλησή μας στην σημαντική ημερίδα, προκειμένου ν' ακουστούν και οι απόψεις των εργαζομένων.
Το τελευταίο χρονικό διάστημα επιχειρείται πλήρης ανατροπή όσων με κόπο, ατομική και συλλογική προσπάθεια θεσμοθετήθηκαν και είχαν αρχίσει - επιτέλους - να υλοποιούνται, στον τομέα της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων.

Με μεγάλη καθυστέρηση, για την ακρίβεια 16 χρόνια μετά τη δημοσίευση του Ν. 1650/86 για την Προστασία του Περιβάλλοντος (όπου έμπαιναν με σαφήνεια οι αρχές - πλαίσιο για τη διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων και ο διακριτός ρόλος Κεντρικού Κράτους και Αυτοδιοίκησης), κι άλλα τόσα χρόνια μετά την δημοσίευση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) 69541/86 ("Μέτρα και όροι για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων") που αντικαταστάθηκε ύστερα από μία δεκαετία με την ομώνυμη ΚΥΑ υπ αρ. 69728/96 εδέησε, επιτέλους, η Κυβέρνηση να εκπονήσει και δημοσιεύσει τον Εθνικό Σχεδιασμό για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων στην Ελλάδα. Υπενθυμίζουμε ότι, η δημοσίευση του Εθνικού Σχεδιασμού ήταν απαραίτητη προϋπόθεση προκειμένου να εκπονηθούν στη συνέχεια οι περιφερειακοί (σε επίπεδο, Νομαρχίας ή Περιφέρειας) σχεδιασμοί και να χωροθετηθούν έπειτα, οι εγκαταστάσεις διάθεσης απορριμμάτων και σε πρώτη προτεραιότητα οι χώροι Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων, οι λεγόμενοι Χ.Υ.Τ.Α. Πολλές προσπάθειες που είχαν γίνει προηγούμενα για χωροθετήσεις Χ.Υ.Τ.Α., ώστε να περιοριστεί η αθλιότητα των ανεξέλεγκτων χωματερών αφού κατέληγαν με πολύ κόπο, αντεγκλήσεις, ακόμη και συγκρούσεις σε συγκεκριμένες θέσεις, ακυρωνόταν στη συνέχεια από το Συμβούλιο της Επικρατείας, ύστερα από προσφυγές διαφωνούντων επειδή, ακριβώς δεν υπήρχε Εθνικός και επομένως ούτε Περιφερειακός σχεδιασμός.

Αμέσως όμως, μετά τη δημοσίευση του Εθνικό Σχεδιασμού η Τοπική Αυτοδιοίκηση, πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια, δραστηριοποιήθηκε άμεσα. Σήμερα, δύο μόλις χρόνια μετά ,όλη σχεδόν η χώρα, με ελάχιστους Νομούς που τώρα ολοκληρώνουν, καλύπτεται με τοπικά πλαίσια σχεδιασμού και πολλοί Νομοί έχουν ολοκληρώσει και το δεύτερο στάδιο τους. Αυτή τη στιγμή δεκάδες Χ.Υ.Τ.Α. βρίσκονται ήδη σε λειτουργία και πολλοί στη φάση της αποπεράτωσης τους. Και πρέπει να τονίσουμε για καθένα Χ.Υ.Τ.Α. που μπαίνει σε λειτουργία κλείνουν κατά μέσο όρο 35 ανεξέλεγκτες χωματερές, αναμένοντας την αποκατάστασή τους.
Κι ενώ έτσι είχαν τα πράγματα, ενώ το νερό έμπαινε επιτέλους στ' αυλάκι, ήρθε ξαφνικά το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., και ανέτρεψε όλα τα δεδομένα.

Πιο συγκεκριμένα:

1. Ανήγγειλε το περασμένο καλοκαίρι αιφνιδιαστικά ότι αναθεωρείται ("επικαιροποίηση" το ονομάζει) ο Εθνικός Σχεδιασμός χωρίς η Τοπική Αυτοδιοίκηση (Κ.Ε.Δ.Κ.Ε. και Ε.ΝΑ.Ε.) να γνωρίζει τίποτα. Δηλώνει ταυτόχρονα ότι ανακαλούνται όλες οι προτάσεις της Τ.Α. που είχαν υποβληθεί προς έγκριση στο Γ' Κ.Π.Σ. και κυρίως στο Ταμείο Συνοχής και αφορούσαν έργα και δράσεις ανακύκλωσης παραβιάζοντας ωμά τις κατευθύνσεις και προτεραιότητες που είχε καθορίσει προηγούμενα το ΥΠΕΘΟ για τον τομέα των Στερεών Αποβλήτων.

2. Ξεκαθαρίζει ότι τα χρήματα που διατίθεται από Κοινοτικούς και Εθνικούς πόρους για τις εγκαταστάσεις και λοιπές υποδομές διαχείρισης Σ.Α. είναι περιορισμένα, δεν επαρκούν (σε αντίθεση με τις μέχρι πρότινος διαβεβαιώσεις) και συνεπώς θα κληθεί το ιδιωτικό κεφάλαιο να μετάσχει στην κατασκευή τους, με ότι αυτό συνεπάγεται. Αυτός ίσως είναι και ο βασικός λόγος που το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. θέλει να ενιοποιήσει τους Χ.Υ.Τ.Α. Για να διαμορφώσει μεγάλα έργα που θα προσελκύουν, χάρη στα αυξημένα κέρδη που θα υπόσχονται, μεγάλους επενδυτές και κατασκευαστές.

3. Διακηρύχθηκε ότι η Τ.Α. είναι ανίκανη να διαχειριστεί τις σύγχρονες εγκαταστάσεις που κατασκευάζει (Χ.Υ.Τ.Α., Σταθμοί Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων, Μονάδες Ανακύκλωσης) και γι' αυτό θα θεσμοθετήσει την υποχρεωτική συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στη διαχείρισή τους. Το ίδιο ειπώθηκε και για τους βιολογικούς καθαρισμούς, παρ' όλο που οι περισσότεροι διαχειρίζονται από τις Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης Αποχέτευσης.

4. Ολοκληρώθηκε η μεθόδευση με την άκρως περίεργη ανοχή μέχρι τώρα, των οργάνων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, από την ουσιαστική συμμετοχή της στην οργάνωση και λειτουργία ενός Συλλογικού Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης των αποβλήτων των συσκευασιών και στην ουσία έγινε αποδεκτή η την πρόταση των πολυεθνικών, στην Ανώνυμη Εταιρία των οποίων δίνει από τα πάνω το δικαίωμα να προγραμματίζει, κατασκευάζει και λειτουργεί εγκαταστάσεις αξιοποίησης δημοτικών αποβλήτων συσκευασίας (αποτελούν από το 80% του συνόλου των αποβλήτων συσκευασίας) κατά παράβαση όλων των σχετικών με τη διαχείριση των απορριμμάτων νόμων ΚΥΑ ακόμη του πρόσφατου νόμου για την ανακύκλωση (2939/2001).
Τι σημαίνουν όμως όλα αυτά για το Περιβάλλον, την Τοπική Αυτοδιοίκηση, για το Λαό μας αλλά και για τους εργαζόμενους στην Τ.Α.

Ας τα δούμε ένα - ένα:

Α. Κατ' αρχήν παγώνουν πρακτικά οι διαδικασίες για την έγκριση και επιχορήγηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση έργων και προγραμμάτων διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων ακόμη και αυτών που αφορούν κατασκευή Χ.Υ.Τ.Α., Σταθμών Μεταφόρτωσης και αποκατάστασης ανεξέλεγκτων χωματερών. Ο λόγος είναι προφανής. Αφού δημόσια, και από τα πλέον υπεύθυνα χείλη διατυμπανίζεται ότι αλλάζει ο Εθνικός Σχεδιασμός με κατεύθυνση τη δραστική μείωση του αριθμού των Χ.Υ.Τ.Α. και την αντίστοιχη αύξηση του μεγέθους τους, εύλογο είναι ότι θα ανατραπούν και οι υπάρχοντες Νομαρχιακοί σχεδιασμοί και θα αναπροσαρμοστούν σύμφωνα με την νέα κατεύθυνση. Οφείλουμε εδώ να δηλώσουμε ότι από επιστημονικά τεχνική άποψη η κατεύθυνση αυτή είναι ορθή. Θα μπορούσε όμως, η επιβαλλόμενη αναπροσαρμογή να γίνει με μεγαλύτερη προσοχή, υπευθυνότητα και μελέτη, ώστε τα μεγάλα έργα να συνεχίσουν απρόσκοπτα την προώθησή τους και να ανασταλεί η προώθησή των μικρών. Από την άλλη πλευρά εύλογα γεννιέται το ερώτημα: Γιατί ξύπνησε τόσο καθυστερημένα το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.; Τους σχεδιασμούς τους είχε προ πολλού υπόψη και ο κάθε Περιφερειάρχης θα μπορούσε σύμφωνα με τη νομοθεσία να παρέμβει έγκαιρα σε διορθωτική κατεύθυνση. Φανταστείτε τώρα τι θα γίνει στον τάδε Νομό όπου έχουν χωροθετηθεί τρεις Χ.Υ.Τ.Α., όταν ο Δήμος, το Δ.Σ. και οι κάτοικοι του Δήμου στα όρια του οποίου βρίσκεται ο χώρος, πληροφορηθούν ότι θα πάρει τα σκουπίδια όλου του Νομού και όχι μόνο της γύρω περιοχής, χωρίς να υπολογίσουμε τις χρονοβόρες διαδικασίες για την αλλαγή των Πλαισίων Σχεδιασμού, την εκπόνηση ξανά του 2ου Σταδίου, την επαναπροκήρυξη και εκπόνηση των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων στην εκπόνηση νέων οικονομοτεχνικών μελετών και τη σύνταξη και υποβολή προς το Ταμείο Συνοχής νέων φακέλων για την έγκριση της χρηματοδότησης των νέων Χ.Υ.Τ.Α..
Αυτό αγαπητοί φίλοι, σύμφωνα με μια λαϊκή έκφραση σημαίνει "ζήσε Μάη μου να φας τριφύλλι".

Β. Ο Ελληνικός Λαός θα βάλει πάλι βαθιά το χέρι στην τσέπη για να καλύψει μέσω των ανταποδοτικών τελών καθαριότητας, το επιπλέον κόστος των Χ.Υ.Τ.Α. που θα προκύψει από την οικονομική συμμετοχή του ιδιωτικού κεφαλαίου δηλ. των μεγαλοκατασκευαστών και των Τραπεζών που θα δανείζουν τα επιπλέον απαιτούμενα ποσά.

Γ. Οι ιδιώτες θα μπουν και αυτή τη φορά από την κύρια είσοδο και όχι από το παράθυρο, στη διαχείριση των απορριμμάτων και μάλιστα με τον αέρα του σωτήρα. Η ουσιαστική ευθύνη και ο έλεγχος των Χ.Υ.Τ.Α. θα περάσει στα χέρια τους. Όταν η χώρα στερείται χώρων ασφαλούς διάθεσης τοξικών και επικίνδυνων αποβλήτων, όταν το κόστος εξαγωγής τους σε εξειδικευμένες εγκαταστάσεις του εξωτερικού (Αγγλία, Γαλλία) στοιχίζει από πεντακόσιες χιλιάδες έως ένα εκατομμύριο τον τόνο, αντιλαμβάνεται κανείς τι έχει να συμβεί στους Χ.Υ.Τ.Α. που αυτοί θα λειτουργούν και θα ελέγχουν. Αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά γύρω του, εδώ στην Αττική, για να δει πως αντιμετωπίζουν οι ιδιώτες που δραστηριοποιούνται στα στερεά απόβλητα την προσωρινή αποθήκευση, τη μεταφορά και την μεταφόρτωση των απορριμμάτων. Θα απειληθεί επίσης, επιδείνωση των εργασιακών σχέσεων των μελών μας, που εργάζονται στο τομέα της καθαριότητας, σχέσεις, που όπως όλοι σας γνωρίζετε, κατακτήθηκαν με πολύχρονους αγώνες όλου του κλάδου.

Δ. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση θα εκτοπισθεί εντελώς από ένα προνομιακό για το ρόλο της Τ.Α. τομέα της διαχείρισης απορριμμάτων, αυτό της ανακύκλωσης. Ένας τομέας που αν στηρίζονταν οικονομικά από το κράτος θα έδινε τη δυνατότητα στην Τ.Α. μέσα από προγράμματα διαλογής στην πηγή και ανακύκλωσης να έρθει σε μια στενότερη και αμφίδρομη επαφή με τον πολίτη και να υπάρξει έτσι, ένα καλύτερο και συνολικότερο θετικό αποτέλεσμα περιβαλλοντικό - κοινωνικό - οικονομικό. Τώρα, μια Ανώνυμη Εταιρία με μέλη γνωστούς πολυεθνικούς κολοσσούς και χωρίς τον ουσιαστικό έλεγχο της Τ.Α., αφού πρώτα θα εισπράττει τα χρήματα του κόσμου μέσω της μετακύλισης του κόστους ανακύκλωσης στα καναλωτικά προϊόντα, θα τα αξιοποιεί στη συνέχεια σύμφωνα με τα δικά της συμφέροντα και τις δικές της προτεραιότητες, θα επιλέγει αυτοί τους δήμους στους οποίους θα κατασκευάζει μονάδες ανακύκλωσης θα επιλέγει αυτή τις προτεραιότητες για την υλοποίηση των στόχων ανά είδος υλικού θα κατασκευάζει και θα λειτουργεί αυτή τις εγκαταστάσεις κατά τα δικά της συμφέροντα. Και όλα αυτά επαναλαμβάνουμε κατά παράβαση ρητών διατάξεων της ισχύουσας νομοθεσίας για τη διαχείριση των απορριμμάτων.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι όλη αυτή η επιχειρούμενη, αντικειμενικά ανακοπή από το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. μιας θετικής πορείας που επιτέλους είχε αρχίσει να εκδηλώνεται στην ορθολογική διαχείριση των απορριμμάτων, εκδηλώνεται την στιγμή που υπάρχουν ακόμα τεράστια προβλήματα στον τομέα αυτό, πολλά από τα οποία επιδεινώνονται σε βάρος της υγείας του λαού, της Εθνικής Οικονομίας και του Περιβάλλοντος. Προβλήματα τα οποία ενώ όλοι τα γνωρίζουν δείχνουν να αδιαφορούν και δεν εννοώ μόνο το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.
Είναι όχι μόνο χρήσιμο αλλά και επίκαιρο να τα υπενθυμίσουμε:

Ι. Οι ανεξέλεγκτες χωματερές εξακολουθούν να κυριαρχούν. Στο πρόγραμμα που πριν λίγο χρονικό διάστημα δημοσιοποίησε το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. δείχνει πόσες θα πάψουν να λειτουργούν. Πέρα από το γεγονός ότι ο αριθμός που δίνεται είναι απαράδεκτα υψηλός, το πρόβλημα θα εξακολουθεί να υπάρχει. Μια ανεξέλεγκτη χωματερή σταματάει να ρυπαίνει με καρκινογόνες, τοξικές και άλλες επικίνδυνες ουσίες το περιβάλλον (Αέρας, έδαφος, νερά) όχι όταν πάψει να λειτουργεί αλλά όταν αποκατασταθεί. Οι μη λειτουργούσες αλλά εγκαταλειμμένες ανεξέλεγκτες χωματερές δεν παύουν επί δεκαετίες, μετά το τέλος λειτουργίας τους, να αποτελούν εστίες ρύπανσης. Το πρόβλημα λύνεται μόνο με την αποκατάσταση τους. Γι' αυτό όμως το βασικό ζήτημα το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. δεν λέει και δεν κάνει τίποτα.

ΙΙ. Η εξωνοσοκομειακή διαχείριση των μολυσματικών αποβλήτων από τις ποικίλες μονάδες υγειονομικής περίθαλψης εξακολουθεί να είναι στον αέρα. Η πολυθρύλητη Κοινή Υπουργική Απόφαση (συνευθύνη του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. και του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας) δεν λέει να δημοσιευθεί. Παρόλο που η σύγχρονη πυρολυτική μονάδα θερμικής καταστροφής του Ε.Σ.Δ.Κ.Ν.Α. βρίσκεται εδώ και μήνες σε ετοιμότητα λειτουργίας, λειτουργεί με περιορισμένα φορτία, επειδή τα νοσοκομεία και οι μεγάλες ιδιωτικές κλινικές και κέντρα, αδιαφορώντας για τη δημόσια υγεία και εκμεταλλευόμενοι το νομικό κενό που υπάρχει προσπαθώντας να επιβάλλουν την μέθοδο της "αποστείρωσης", προτιμούν να πετάνε τα μολυσματικά τους απόβλητα, όπως είναι ημιεπεξεργασμένα μαζί με τα κοινά απορρίμματα, μόνο και μόνο για να αποφύγουν το κόστος της θερμικής καταστροφής (!).
Όταν τα οικονομικά στοιχεία δείχνουν ότι έχει μεγαλύτερο οικονομικό κόστος από το να πηγαίνουν στην μονάδα του Ε.Σ.Δ.Κ.Ν.Α.

ΙΙΙ. Ενώ κανένα βήμα δεν έχει γίνει ούτε στη διάθεση των τοξικών και επικίνδυνων αποβλήτων. Εκατοντάδες τόνοι παράγονται στη χώρα μας, δεκάδες άδειες μεταφοράς και προσωρινής αποθήκευσης έχουν δοθεί σε ιδιώτες αλλά που καταλήγουν τα απόβλητα αυτά ουδείς γνωρίζει. Ενώ οι αρμόδιοι μας διαβεβαιώνουν ότι σύντομα θα χωροθετηθούν δύο εγκαταστάσεις διάθεσης επικίνδυνων αποβλήτων μια στη Νότια Ελλάδα και μία στην Βόρεια.
Κάθε φορά όμως που το θέμα της χωροθέτησης βγαίνει στην επικαιρότητα ή έρχεται με ερώτηση στη Βουλή, η απάντηση είναι στερεότυπη: Το θέμα μελετάται.

ΙV. Αφήσαμε τελευταίο, αγαπητοί φίλοι, το τεράστιο πρόβλημα της οριστικής χωροθέτησης των νέων εγκαταστάσεων διάθεσης απορριμμάτων στην Αττική, που τις τελευταίες ημέρες κρατάει σε ομηρία τους κατοίκους της Αθήνας. Όταν το προηγούμενο καλοκαίρι τονίζαμε ότι θα δημιουργηθούν σημαντικά προβλήματα στην Αττική μια και ο Χ.Υ.Τ.Α. Άνω Λιοσίων είχε υπερκορεσθεί.
Όπως όλοι γνωρίζουμε ο Ε.Σ.Δ.Κ.Ν.Α. είχε ολοκληρωμένο πρόγραμμα για τη διαχείριση των απορριμμάτων από το 1984, το οποίο επικαιροποιήθηκε δύο φορές, μια το 1992 (σύμφωνα με την υφιστάμενη νομοθεσία του 1986) και μια πρόσφατα το Σεπτέμβρη του 2001, οπότε εγκρίθηκε από την Περιφέρεια Αττικής, ύστερα από ομόφωνη ουσιαστικά απόφαση το Περιφερειακό Συμβούλιο, (η μειοψηφία του Νομάρχη Ανατολικής Αττικής ήταν προκαθορισμένη) το Πλαίσιο Σχεδιασμού σύμφωνα με τη νέα νομοθεσία. Ξέρουμε επίσης, ότι ,το πλαίσιο αυτό τεκμηριώθηκε με βάση μια πολύτομη μελέτη.
Τι έγινε όμως από εκεί και πέρα; Το θέατρο του παραλόγου. Αντί η Περιφέρεια και το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. (ως καθ' όλων αρμόδιο εποπτεύων, Υπουργείο) να προχωρήσουν άμεσα στην προκήρυξη της μελέτης του 2ου Σταδίου ή να εξουσιοδοτήσουν τον Ε.Σ.Δ.Κ.Ν.Α. να το κάνει, συσκέπτονται ακόμη και συζητούν μεταξύ τους για τις διαδικασίες!!!

Κι όλα αυτά τη στιγμή που ο Χ.Υ.Τ.Α. Άνω Λιοσίων, μαζί με την επικείμενη επέκτασή του, αντέχει από πλευράς χωρητικότητας μόλις δύο με δυόμισι χρόνια ακόμη. Ήδη επανειλημμένα έχει προαναγγελθεί στον τύπο: "Ολυμπιακοί Αγώνες με σκουπίδια στους δρόμους;"
Αυτό όμως δεν φαίνεται να απασχολεί σοβαρά τους αρμόδιους αφού οι απαντήσεις που δίνουν στο καίριο αυτό θέμα είναι γενικόλογες και παραπλανητικές. Ίσως μεθοδεύεται και από αυτή την πλευρά η έλευση κάποιου "Μεσσία" ιδιώτη για να λύσει το γόρδιο δεσμό που οι ίδιοι έχουν δημιουργήσει.

Όλοι ξέρουμε ότι από το 1982, όταν εντοπίστηκαν από το Ε.Σ.Δ.Κ.Ν.Α. οι νέοι εναλλακτικοί χώροι στην Αττική και επικυρώθηκαν από διυπουργικές επιτροπές, ο ΕΣΔΚΝΑ επί 20 χρόνια, σε συνεργασία με τους εργαζόμενους στην Τ.Α., το Δήμο Άνω Λιοσίων και τους άλλους Ο.Τ.Α. μέλη του, έδινε λύση στο πρόβλημα της απρόσκοπτης απορρόφησης των στερεών αποβλήτων της Αττικής.
Τώρα που άλλοι ανέλαβαν τη χωροθέτηση τι γίνεται;

Κυρίες και Κύριοι,

Μπροστά σ' αυτή την κατάσταση, είναι κατανοητό απ' όλους ότι το συνδικαλιστικό κίνημα των εργαζομένων στους Ο.Τ.Α. θα στηρίξει τις αποφάσεις της πολιτείας για την οριστική λύση στη διάθεση των Στερεών Αποβλήτων, δεν θα αποδεχτεί όμως μεθοδεύσεις που ακυρώνουν το Δημόσιο και Κοινωνικό χαρακτήρα των υπηρεσιών της Τ.Α. με την υλοποίηση και διαχείριση των έργων ή των υπηρεσιών της από ιδιωτικούς φορείς.